Multimeter

Ik stel hieronder aan paar (zeer) betaalbare multimeters voor, het klassieke type met draaiknop, Daarnaast zijn uiteraard nog veel meer soorten leverbaar, zoals met een scherm als een smartphone, autorange meters en zelf met ingebouwde (postzegel) oscilloscoop. Zie e-bay, aliexpress of je lokale elektronica leverancier.

De prijzen variëren van euro 3.50 tot 150.00. het is maar hoe luxe je het wilt.

Heb je weinig of geen ervaring met multimeters, kies dan een eenvoudig exemplaar om mee te starten, gezien de prijs zul geen spijt krijgen.

Ik heb zelf gekozen voor een type dat ik bij Action heb gekocht voor 3,95. Het gaat om een meter van Select Plus. Te vinden bij het gereedschap.

Hij is ook verkrijgbaar via bol.com, maar dan betaal je 10 tot 15 euro plus verzendkosten.

Mocht hij bij Action niet te vinden zijn, dan kunt je hem ook via aliexpress bestellen, zoek op DT830B, of A830L (zie hieronder) , daar kosten ze rond 3,15 inclusief verzendkosten, daar komt 21 % Btw bij, totaal dus ongeveer euro 3,75. Je hoeft niet bang te zijn voor extra kosten. Aliexpress draagt de Btw keurig af aan de Nederlandse staat waardoor er geen inklaring kosten bij komen.

Nadeel is natuurlijk de levertijd, rond 2 maanden, als je bij verschillende aanbieders kijkt vindt je er wel één die voor rond 2,50 (+ Btw) extra, de verzending ook kan regelen in 3 weken.

De meetsnoeren zitten erbij, een batterij niet. Hier heb je een standaard 9 volt batterij voor nodig.

DT830B
A830L

De A830L heeft een paar extra’s zoals een keuze uit verschillende kleuren, een uitklapbare steun aan de achterzijde, een mogelijkheid om het meet resultaat op het display te bevriezen en verlichting achter het display. Verder is hij gelijk in mogelijkheden en specificaties.

Deze kost tussen 4,60 en 5,50 inclusief verzendkosten en Btw

De mogelijkheden :

  • Gelijkspanning tot 250 Volt (5 bereiken)
  • Wisselspanning tot 250 volt (2 bereiken)
  • Gelijkstroom tot 10 Ampère (5 bereiken)
  • Weerstand 0 tot 2 Mega Ohm(5 bereiken)
  • Diode test
  • Transistor test (Hfe)

Deze multimeters missen de optie tot het meten van wisselstroom, heb je een Märklin baan die op wisselstroom rijdt, overweeg dan om een iets duurdere meter te kopen die deze mogelijkheid wel heeft.

In het wat hogere segment heb je uiteraard meer keuze, ook al meters met een scherm als dat van een smartphone (aliexpress). Persoonlijk geef ik de voorkeur aan een meter met draaiknop, duidelijker en ik ben niet zo van de muizen bioscopen 🙂

Heb je wat meer mogelijkheden nodig zoals het meten van wisselstroom en condensatoren, dan is de DT2905A een optie. Deze kost rond 10,00 euro inclusief verzending, Btw , meetsnoeren en Engels talige handleiding, de 9 volt batterij moet je zelf nog kopen. De verzendduur van deze meter is meestal 10 dagen. Dit is een klassieke meter waarbij je zelf het bereik in stelt.

LIDL heeft meestal de Parkside AUTORANGE meter in het assortiment voor tussen 15,00 en 18,00 euro die ook wisselstroom meet tot 10 Ampère. Als hij niet in de winkel ligt, kun je hem via de webshop bestellen.

Deze heb ik ook, maar ik gebruik meestal een goedkope Action meter omdat deze klein, licht en lekker handzaam is.

Bij een autorange meter hoef je alleen maar aan te geven welke soort meting je wilt doen.

De meter kiest zelf het bereik, bijvoorbeeld 2 volt, 20 volt of 200 volt. Voor het meten van stroom (Ampere) moet je nog wel het bereik zelf instellen.

De knop van de parkside meter staat hier op het doormeten van diodes.

Autorange meter van Lidl
DT9205A

Extra’s

Bij de Chinese meter worden meestal redelijke meetsnoeren geleverd, bij de parkside meter zitten irritant stugge kabels.

Een goede set met soepele kabels is ook via aliexpress te vinden, kosten rond euro 3,00 +Btw = 3,63. (inclusief verzending). Let op ! deze snoeren passen in de Parkside meter, NIET in de voordelige meters, dat lukt wel als je de plastic huls rond de banaan steker er af snijdt, zie de onderste tekst en foto.

Deze meetpennen hebben dunne scherpe punten, handig voor het meten aan IC’s en ander dicht op elkaar zittende contact punten. Doe wel de bescherm dopjes er weer op om je vingers te beschermen en afbreken te voorkomen.

Wel voor ingebruikname de bescherm dopjes uit de banaan stekers verwijderen.

Neem de krokodil klemmen erbij dat scheelt een hoop gedoe bij het meten van weerstanden, maar ook makkelijk om de zwarte kabel vast te zetten aan een massa punt zodat je een hand vrij hebt.

Omdat de pennen zo dun zijn past een gewone krokodil klem niet.

Om de snoeren passend te maken voor alle apparaten met banaan steker aansluiting kun je de hulzen eraf snijden zoals bij de rode gebeurt is.

Ze passen dan ook in de voordelige meters.

De hulzen zijn bedoeld voor de veiligheid, om te voorkomen dat een metalen voorwerp de pennen raakt, ik raad daarom aan deze aangepast snoeren te NIET te gebruiken voor het meten aan zaken die met meer dan 24 Volt werken.

Vrijwel alle merken (met uitzondering van Märklin) modeltreinen rijden op gelijkspanning, behalve als er sprake is van digitale trein besturing, zie hiervoor onder DCC.

Maar ook alle elektronisch apparaten werken op gelijkspanning.

Een batterij levert gelijkspanning, maar ook vrijwel elke netvoeding zoals de lader van je smartphone.

Gelijkspanning kent een + en – pool, denk maar aan de batterij. Deze mag je niet verwisselen, anders kan het aangesloten apparaat kapot gaan, tenzij het een motor of gloeilamp betreft.

In het algemeen wordt de zwarte aansluit pen van de meter verbinden met de – (min) pool van de te meten spanning, ook wel aangeduid met massa of 0 Volt.

De rode pen wordt aangesloten op de + pool van de te meten spanning.

Wat kunnen we hiermee als het om de treinbaan gaat ?

De spanning op de rails of aan de trafo uitgang meten (klassiek systeem met transformator).

Modelspoor werkt op een spanning van rond 14 Volt stel je multimeter in op de eerst volgende hogere stand.

Voor gelijkstroom (zoals Fleischmann) dus op 20 volt. Een autorange meter zet je op V⎓.

Sluit de meetpennen aan op de rail of rij spanning, meestal aangeduid met het symbool van een locomotief.

We meten de spanning voor een gelijkstroom motor die vooruit of achteruit draait afhankelijk van het aansluiten van de + en – pool. Welke pen waar komt is daarom in dit geval niet belangrijk.

Als de regelaar in de middenstand staat is er geen rij-spanning.

Bij andere typen transformatoren met vooruit / achteruit schakelaar is dit de meting als de regelaar op 0 staat.

Niet echt goed te zien, maar de regelaar is nu op maximale snelheid vooruit rijden gezet.

De meter geeft nu 15,8 Volt aan dat is de onbelaste spanning. als een locomotief gaat rijden op de aangesloten rail, gaat de spanning omlaag.

Het kan zijn dat er een minteken voor het voltage staat.

De regelaar staat nu op maximale snelheid achteruit rijden, de aangegeven spanning is nu bijna hetzelfde.

Het kan zijn dat er een minteken voor het voltage staat.

Het gedoe met het minteken is les 1 multimeter kunde.

Als je geen minteken ziet, dan staat de plus van de gemeten gelijkspanning op de rode meet pen en de 0 (massa) van de gemeten spanning op de zwarte.

Staat er wel een minteken voor de gemeten waarde, dan staat de plus van de gemeten gelijkspanning op de zwarte meet pen en de 0 spanning (massa) op de rode pen.

Andere metingen

Zo kun je ook snel zien wat er aan de hand is als een locomotief niet rijdt, kap eraf op de rail zetten transformator regelaar volledig vooruit.

Wordt de motor heet tijdens de meting, dan zit er een as of een tandwiel muurvast.

Draait de motor wel, dan zit er een tandwiel los, of mist een tandwiel een paar tandjes.

Draait de motor niet en blijft hij koud, sluit je meter dan aan op de koolborstel aansluitingen van de motor (20 Volt instellen).

Meet je geen spanning, dan is er iets mis met de stroom afnemers bij de wielen of de bedrading naar de motor.

Meet je wel spanning, dan zijn de koolborstels op, is het anker vuil of is de motor doorgebrand.

Wisselspanning wordt bij modelspoor gebruikt voor de verlichting van huisjes, het omzetten van elektrische wissels, de Faller synchro motor (molenwieken enz.) en als rij spanning voor Märklin (klassiek bedrijf met transformator).

Ook de 230 Volt netspanning die uit het stopcontact komt is wisselspanning.

Voor aan te sluiten apparaten is het niet belangrijk welke pool waar komt, anders dan bij gelijkstroom waarbij je op + en – moet letten.

Doe de lader van je smartphone maar andersom in het stopcontact, hij werkt gewoon.

Het meten van weerstand is in basis heel simpel, maar er zijn een paar kanttekeningen te maken voor lage en hoge waarden, maar daarover later meer.

Het symbool voor weerstand is Ω (Griekse omega), deze geeft de waarde van de weerstand aan in Ohm.

1 kΩ = 1 kilo Ohm ofwel 1000 Ohm

1 mΩ = 1 mega Ohm ofwel 1.000.000 Ohm, danwel 1000 kΩ

Wat kun je met weerstand meten ? Een weerstand meten, een (wissel)spoel meten of vergelijken enz

De snelste manier om een weerstand te meten is deze samen met de meetpennen tussen je vingers te klemmen, dat kan ik niet laten zien omdat ik dan de camera niet meer kan bedienen 🙂 Ik heb mijn vingers dus vervangen door een paar krokodil klemmen.

Een autorange meter zet je op Ω, de meter past de instelling van het meetbereik zelf aan.

Je kiest de eerst volgende waarde op je multimeter in de reeks Ω.

De weerstand heeft een waarde van 4k7 (4700 Ohm), je kiest dus op je multimeter 20k (20 kΩ).

Bij twijfel begin je op de hoogste instelling 2000 k, zo nodig schakel je door naar een lagere stand.

Heb je de instelling te laag gekozen, dan staat er een 1 links in het display (buiten bereik).

Als je een lage weerstand wilt meten, dan moet je er rekening mee houden dat ook de meetsnoeren een weerstand hebben, in dit geval 0,6 Ohm

Uiteraard gemeten in de laagste stand 200

De weerstand tussen de krokodil klemmen heeft een waarde van 1 Ohm.

Omdat we uit de vorige meting weten dat de snoeren een weerstand van 0,6 Ohm hebben, trekken we dit van de meting af.

1,6 – 0,6 = 1 Ohm

Vanaf 100 Ohm is de invloed van de meetsnoeren verwaarloosbaar.

Een klein testje, zet de multimeter op 2000 k, de hoogste stand en neem de meet pennen tussen je vingers, elke hand één. Afhankelijk van hoe hard ik knijp, meet ik iets tussen 1,8 mega Ohm en 1,2 mega Ohm. De meting zal per persoon verschillen. Maar kan ook lager zijn als je vingers wat bezweet of nat zijn.

Het zal duidelijk zijn dat als je een hoge weerstand meet terwijl je de pennen en de weerstand tussen je vingers klemt, de weerstand van je lichaam invloed zal hebben op de meting.

Als we uitgaan van 1 mΩ en een gewenste maximale afwijking van 1 %, dan is het dus verstandig weerstanden van 10 kΩ en hoger niet te meten tussen je vingers.

Je kunt de weerstand en meet pen met één hand vast klemmen en de andere meet pen in je andere hand tegen de andere draad aan drukken zonder de draad of de meet pen aan te raken.

Je kunt ook krokodil klemmen gebruiken.